NỬA TIẾNG CHUÔNG CHÙA

  Mấy năm trước, nửa đêm tỉnh dậy nhìn sông Hồng, cao hứng dịch bài Phong Kiều Dạ Bạc của Trương Kế:

Sương giăng quạ gọi trăng tàn

Lửa chài cây bến miên man nỗi sầu

Cô tô thành cũ còn đâu

Đêm buông nửa tiếng chuông rầu thuyền ai

Phong Kiều Dạ Bạc, là một trong những bài thơ Đường hay nhất. Nửa đêm nhìn sông, chút ánh đèn le lói, trời mù sương, chợt nhớ thơ Trương Kế.

Người bình thường đọc thơ thường dịch với ngắt câu

Dạ bán | chung thanh | đáo | khách thuyền

Nửa đêm | tiếng chuông | đến | thuyền khách

Không hiểu sao trong đầu tôi khi đọc câu này lại tự động ngắt

Dạ | bán chung thanh | đáo | khách thuyền

Đang đêm | nửa tiếng chuông | đến | thuyền khách

Nghe tứ thơ hiện đại mà thi vị hơn hẳn. "Nửa tiếng chuông" nghe không sáo mòn như "tiếng chuông".

Nhân tiện tra luôn ý nghĩa của Phong Kiều xem tên của bài thơ

Phong Kiều là địa danh ở ngoài cửa Xương Môn thành phố Tô Châu. Người ta thường nói "Trên trời có thiên đàng, hạ giới có Tô Hàng" ý nói phong cảnh tuyệt đẹp. Tôi mới qua Tô Châu một lần chưa thấy hết cái đẹp, nhưng rất mê Hàng Châu. Tô Châu thời cổ chính là Cô Tô của nước Ngô, nơi Ngô Vương Phù Sai ngắm trăng với người đẹp Tây Thi để Ngũ Tử Tư phẫn hận lo cho nước mà chết. Rồi Phạm Lãi đem thuyền đón nàng đi chơi Ngũ Hồ. Đợi hoài trên bến mà đâu có thấy người, lòng nhớ buồn cô quạnh.

Biết thêm một điều lý thú Phong Kiều vốn là 枫桥 Cây cao có lá, sau bài thơ của Trương Kế mới đổi thành 封桥 Cây phong cao.

Không biết Trương Kế nghe hiểu lầm chữ Phong mà đề thơ hay ông muốn chơi chữ. Vì trong bài thơ có cây phong trên sông.

Đọc lại cả bài cho vui.

楓橋夜泊

月落烏啼霜滿天

江楓魚火對愁眠

姑蘇城外寒山寺

夜半鐘聲到客船

Phong Kiều dạ bạc

Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên

Giang phong ngư hỏa đối sầu miên

Cô Tô thành ngoại Hàn San tự

Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền

Bản dịch của Nguyễn Hàm Ninh

Trăng tà chiếc quạ kêu sương

Lửa chài cây bến sầu vương giấc hồ

Thuyền ai đậu bến Cô Tô

Nửa đêm nghe tiếng chuông chùa Hàn San

Bản dịch của Tản Đà hơi phá cách nghe không mượt bằng

Quạ kêu, trăng lặn, sương rơi

Lửa chài, cây bãi, đối người nằm co

Con thuyền đậu bến Cô Tô

Nửa đêm nghe tiếng chuông chùa Hàn San

Các cao thủ đều dịch là nửa đêm. Tuy nhiên, nửa đêm chữ Hán người ta thường nói là "bán dạ" mới đúng.