Thuật bảy mươi hai kế của Quỷ Cốc Tử (5)

Mưu kế nghị thuyết tiến thoái, âm mưu dương mưu
Xoay chuyển càn khôn, đánh phá từng phần riêng lẻ
Kín như quẻ Dịch, trộm hết thiên cơ
Một lời nói ra hưng thịnh nước nhà, đám đông không chống nổi một người

(tiếp theo)
Kế sâu của các kế, trời đất không dừng lại, bỏ cũ sắp đặt mới

Nguyên văn
第八计 计中诡计
    鬼谷子曰: "凡趋合倍反, 计有造合, 化转环属, 各有形势, 反复相求, 因事为制."
    世上万事千变万化, 一个主帅, 必须拿出多个计谋去应付不断变化的情况.
Phiên âm
 Đệ bát kế Kế trung quỷ kế
    Quỷ cốc tử viết: "Phàm xu hợp bội phản, kế hữu tạo hợp, hóa chuyển hoàn thuộc, các hữu hình thế, phản phục tương cầu, nhân sự vi chế."
    Thế thượng vạn sự thiên biến vạn hóa, nhất cá chủ soái, tất tu nã xuất đa cá kế mưu khứ ứng phó bất đoạn biến hóa đích tình huống.
Dịch
 Kế thứ tám Kế sâu của các kế
 `   Quỷ Cốc Tử nói: "Phàm là theo liên kết hay lật chống phá, kế cũng có tạo hợp, chuyển hóa xoay vòng, mỗi kế đều có hình thế, gắn kết liên hoàn, theo sự việc mà đặt ra"
     Trên đời mọi sự đều thiên biến vạn hóa, một người chủ tướng, tất phải có nhiều mưu kế để ứng phó với tình huống biến hóa không dứt
Lời bình của Lệnh Lỗi Dương
       Nhiều người hiểu thiên này là "Trăm phương ngàn kế" không những sai lệch về chữ nghĩa mà mới nắm được phần nhỏ của ý nghĩa một cách may mắn. Trăm phương ngàn kế cũng bỏ đi nếu không nắm được một nguyên tắc này, vì vậy gọi là kế sâu của các kế. Cũng giống như kẻ học cả ngàn thế võ cũng không dùng được nếu không nắm được nguyên lý ứng biến, rốt cuộc cũng chỉ múa may mãi võ biểu diễn mua vui cho người khác thôi.
      Kế dùng trong thực tế phải tổ hợp, gắn kết liên hoàn, tạo ra hình thế, xoay vòng không dứt, khi theo liên kết, khi lật chống phá, đều phải nương theo diễn biến của sự vật mà chế ra. Cũng như bậc thầy võ học, chỉ một nguyên tắc âm dương, dính chặt vào đòn đánh của đối phương, cứ một vòng tròn phản phục, khi thêm khi bớt, vừa mới đối chọi xong đã chợt buông xuôi, liên miên không dứt.
     Làm được như thế tâm phải tĩnh, thần phải định, há phải đảo điên thần hồn nát thần tính lục lọi các phương cách mà ra. Giặc đến nhà, mọi người phải tĩnh tâm, không loạn động, để  theo được diễn biến mà đối phó. Như Trương Liêu giữ trại ban đêm chống quân Ngô đột nhập, ai loạn động đều chém không tha, cũng chỉ là một phép này.
      Bậc thánh nhân đa mưu túc kế có phải ngồi để nghĩ ra trước rồi mới dùng đâu, chỉ nắm một đạo lý này, theo sự việc muôn hình muôn vẻ mà sắp đặt kế liên hoàn vậy.   
 Nguyên văn 
 第九计 天地无常
    鬼谷子曰: "天地所变换, 既有变换, 岂能长久乎?"
    天地之间, 理本一贯, 没有不变之天气, 没有不变之人事, 一个人只知一味地相信即成的传统, 而不知道革新, 他就必然被时代所淘汰.
Phiên âm
Đệ cửu kế Thiên địa vô thường
    Quỷ cốc tử viết: "Thiên địa sở biến hoán, ký hữu biến hoán, khởi năng trường cửu hồ?"
    Thiên địa chi gian, lý bản nhất quán, một hữu bất biến chi thiên khí, một hữu bất biến chi nhân sự, nhất cá nhân chích tri nhất vị địa tương tín tức thành đích truyện thống, nhi bất tri đạo cách tân, tha tựu tất nhiên bị thời đại sở đào thải.
Dịch
 Kế thứ chín  Trời đất không dừng lại
    Quỷ Cốc Tử nói:"Trời đất biến hóa, nếu đã biến hóa, há có gì trường cửu được ư?"
    Giữa đất trời, gốc của lý chỉ có một bao trùm, không có thời tiết bất biến, không có việc của người bất biến, một người chỉ biết tin vào một cách đã thành thói quen, mà không biết cách đổi mới, tất nhiên sẽ bị thời đại đào thải.
Lời bình của Lệnh Lỗi Dương
     Lòng người thay đổi như thời tiết. Điều đó không có nghĩa là không được tin người, không lấy thành tâm mà đối đãi với người. Tuy nhiên dù tin ở thành ý, nhưng không có gì không biến hóa theo trời đất, có ai dám bảo uống được nước hai lần ở cùng một dòng sông.
     Tâm địa con người có thể không thay đổi, nhưng cách ứng biến xử sự cũng sẽ phải thay đổi theo các mối quan hệ mới. Đây là cái gốc của lý bao trùm, há cứ bo bo bám lấy các tín điều. Đau xót, hoài niệm, cảm xúc có đẹp đẽ đến đâu, cũng chỉ nên thắp một nén hương lòng mà tưởng niệm, không thể dùng làm cơ sở cho việc hành xử, kinh bang độ thế, quyết định số phận cơm áo của hàng triệu người.
     Đạo lý này có vô tình quá chăng? Khăng khăng không chịu đổi mới, ôm mãi ảo ảnh mê lú, hay quyền lợi nhỏ của cá nhân, đắm mình trong tình cảm ảo tưởng, để hàng triệu người đắm mãi trong số phận đói nghèo bất hạnh, có phải là có tình không. 
    Muốn thấy đạo lý về tình người của Quỷ Cốc Tiên Sinh mời xem tiếp kế sau.

Nguyên văn
第十计 推陈出新
    鬼谷子曰: "曲则全, 枉则过, 满则盈, 敝则新, 少则得, 多则惑."
    新陈代谢是宇宙万物发展的一个规律, 一切的创新, 都是在传统的基础上创新, 没有对传统的继承, 就无 法谈创新. 只有对传统有了彻底的了解, 才能对其中的精华和糟粕分清, 然后, 剔除传统中的糟粕, 将传统中的精华部分加以发扬光大.
Phiên âm
   Đệ thập kế Thôi trần xuất tân
    Quỷ cốc tử viết: "Khúc tắc toàn, uổng tắc quá, mãn tắc doanh, tệ tắc tân, thiểu tắc đắc, đa tắc hoặc."
    Tân trần đại tạ thị vũ trụ vạn vật phát triển đích nhất cá quy luật, nhất thiết đích sáng tân, đô thị tại truyền thống đích cơ sở thượng sáng tân, một hữu đối truyền thống đích kế thừa, tựu vô pháp đàm sáng tân. Chích hữu đối truyền thống hữu liễu triệt để đích liễu giải, tài năng đối kỳ trung đích tinh hoa hòa tao phách phân thanh, nhiên hậu, dịch trừ truyện thống trung đích tao phách, tương truyền thống trung đích tinh hoa bộ phận gia dĩ phát dương quang đại.
 Dịch
Kế thứ mười Bỏ cũ sắp đặt mới
     Quỷ Cốc Tử nói: "Gấp khúc mới có thể toàn vẹn, uốn cong mới có thể đi qua, có đầy mới có thể tràn, rách nát rồi mới thay mới, có ít rồi mới thấy được, có nhiều ắt bị mê lú." 
   Mới cũ thay phiên là quy luật phát triển của mọi vật trong vũ trụ, nhất thiết phải đổi mới sáng tạo, đều phải đổi mới sáng tạo ngay ở cơ sở  truyền thống, không có kế thừa truyền thống,  ắt không có cách nào nói đến đổi mới sáng tạo. Chỉ khi nào triệt để biết rõ truyền thống, mới có thể phân biệt rõ ràng tinh hoa với cặn bã, sau đó, vứt bỏ cặn bã trong truyền thống, mà đem bộ phận tinh hoa trong truyền thống mà phát huy nêu cao.
Lời bình của Lệnh Lỗi Dương
     Heisenberg nói về con chó trong nhà của thày dạy toán đã gầm gừ làm ông ngắc ngứ không theo được nghiệp làm toán "cảm ơn ngươi, dù ý định của ngươi xấu xa, nhưng đem lại kết quả tốt". Nhiều khi hành vi đểu cáng của kẻ thù giúp ta tỉnh ngộ, như thế thì được nhiều hơn mất.
    Thay đổi nhận thức là việc khó khăn, nhưng thay đổi phải qua tôi luyện, nhiều khi tưởng chừng lâm vào đường cùng. Áo cũ có rách nát mới phải trút bỏ, nếu không thì còn luyến tiếc mãi không thôi. Phải qua thiếu thốn khi được mới biết giá trị. 
    Quỷ Cốc Tiên Sinh không khuyên thay cũ đổi mới như xếp củi hay thay áo. Ngài vẫn chủ trương biết rõ truyền thống, giữ tinh hoa, nhưng ngài kiên quyết loại trừ cặn bã. Trong thực tế, mê lú là kẻ không biết phân biệt cặn bã với tinh hoa, lại dám nhân danh truyền thống lên mặt dạy dỗ người khác, gieo rắc cặn bã làm xú uế cuộc đời này.